Historia parafii i kościoła

Brak jakichkolwiek informacji o istnieniu w Gorzkowie budowli sakralnych w czasach przedjagiellońskich. Pierwsze informacje piśmienne dotyczą fundacji parafii obrządku łacińskiego w dopiero co otrzymanej od króla Jagiełły przez jego spowiednika i doradcę Mikołaja z Sandomierza dawnej wsi królewskiej Gorzków. On to właśnie, zostając w 1403 roku podkanclerzym koronnym, otrzymał wsparcie dla swych świeżych tytułów szlacheckich w postaci majątku ziemskiego i natychmiast przystąpił do zagospodarowywania tych ziem (czyli latynizacji i polonizacji).

Według zapisu w archiwum konsystorza lubelskiego tenże Mikołaj Trąba był już na przełomie 1403 i 1404 roku fundatorem (lecz nie proboszczem) pierwszego, drewnianego kościoła obrządku łacińskiego w Gorzkowie, pobierającego we wsi dziesięcinę. Fakt ten potwierdza także dokument z 24 czerwca 1404 roku wystawiony przez Stefana biskupa Chełmskiego dla Mikołaja podkanclerzego wielkiego koronnego i właściciela wsi Gorzkowa z prawem zamiany dziesięciny snopkowej na pieniężną. Według tego dokumentu w Gorzkowie było w tym czasie 5 rodzin katolickich (zapewne osadników z terenów Małopolski), a nieznaną ilość pozostałych określono jako schizmatyków (czyli innowierców, głównie prawosławnych).

Arcybiskup halicki Jakub Strepa wydał mandat na konsekrację kościoła parafialnego w Gorzkowie pw. św. Stanisława Męczennika, w którym czytamy m.in. ecclesiam per ipsum dominum Nicolaum predictum de nowo fundandam, collocandam et dotandam, consecra... Dokument przypieczętował we Lwowie własną pieczęcią in...sabbato, quo in ecclesia Domini cantatur: Venite adoremus, anno Domini M° CCCC° sexto, czyli 18 września 1406. Mikołaj Trąba, zwany później także niewłaściwie Gorzkowskim, naprawdę do końca swej kariery dbał o uposażenie swych włości, przenosząc dziesięciny z niektórych wsi diecezji krakowskiej, na rzecz tej, ufundowanej przez siebie gorzkowskiej parafii. Wniósł w ten sposób podwaliny pod silną pozycję Kościoła na ziemi chełmskiej oraz dał zaczyn do dalszego rozwoju społecznego tych okolic.

Okres reformacji przyniósł straty w dobrach kościelnych w 1568 rozgrabiono kościół parafialny w Gorzkowie, a proboszcza wypędzono. Parafianie pozostali bez duszpasterza przez ponad 50 lat. Kościół zamieniono na zbór kalwiński (budynek zniszczono doszczętnie po roku 1604). Dopiero kontrreformacja w czasach Zygmunta III Wazy przyniosła nawrót szlachty na katolicyzm. W 1623 ówczesny nawrócony na katolicyzm dziedzic wsi Stanisław Gorzkowski zbudował na terenach z obszaru wsi Gorzkowa opisanych w akcie fundacyjnym złożonym w Krasnostawskim Sądzie Ziemskim nowy kościół murowany. Akt erekcyjny kościoła nabrał mocy urzędowej po zatwierdzeniu w 1626 przez biskupa chełmskiego Macieja Łubieńskiego. Wobec antykatolickiej działalności rodziny Sobieskich, protestanckich właścicieli Chorupnika oraz części Gorzkowa, od roku 1639 parafia chorupnicka (Chorupnik, Wiśniów, Borów i Borówek) wcielona została do parafii gorzkowskiej, zaś ówczesny proboszcz gorzkowski ksiądz Marcin Rybułtowicz, po ugodzie z Sobieskimi w Lubelskim Trybunale Koronnym, uzyskał znaczące rekompensaty za zniszczenia dóbr kościelnych w Chorupniku. Ponowna konsekracja kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika miała miejsce w roku 1647, a obrzęd wypełnił biskup pomocniczy chełmski Mikołaj Świrski. Niestety pod koniec XVII w. w pożarze plebanii spaliło się wiele ksiąg kościelnych. W okresie XVII i XVIII w. działała także biblioteka parafialna i szpital oraz przytułek dla ubogich, oraz bractwa różańcowe i Trójcy Świętej. Kolejny pleban gorzkowski, ksiądz Jan Wierzbicki, 26 października 1795 poświęcił nowy cmentarz gorzkowski, wybudowany przy drodze do Wielkopola naprzeciw wsi Zamostek, a już pół roku później sam został na nim pochowany. Poprzedni stary cmentarz znajdował się przy samym kościele. Następca plebana, zasłużony dla historii Gorzkowa proboszcz Grzegorz Wężyk, zbudował m.in. w 1801 dzwonnicę trójdzwonną przy kościele. Zawieszone w niej dzwony padały łupem wojsk zaborczych i musiały być odtwarzane, ostatnio w XX wieku. W 1828 rozebrano grożącą zawaleniem wieżę frontonową kościoła. Powstanie styczniowe 1863 cieszyło się ogólnym poparciem ludności gminy z aktywnym udziałem proboszcza parafii gorzkowskiej Franciszka Drewnowskiego.

Rok 1885 przyniósł znaczącą rozbudowę kościoła do istniejącej nawy dwuprzęsłowej dobudowano w kierunku zachodnim dalsze cztery przęsła. Trwały również ciągłe remonty budynku świątyni: 1922 remont dachu i pokrycie blachą 1945 restauracja całego budynku 1954 malowanie budynku i pokrycie blachą ocynkowaną sygnaturki 1973/4 remont dachu oraz malowanie całego kościoła W 1990 r. zamieszczono w kościele parafialnym tablicę pamiątkową ku czci ofiar II wojny światowej

Archiwum parafialne zawiera m.in. kronikę od 1920 r., księgę zaślubionych od 1724 r., akta urodzonych od 1810 r., księgi wizytacji kanonicznych od 1920 r.

Źródło: pl.wikipedia.org, www.archidiecezjalubelska.pl

Poczet księży proboszczów rzymsko-katolickiej parafii Gorzków

Kto był pierwszym proboszczem parafii Gorzków nie wiadomo, nawet najstarszy dokument z 1404 r. nic nie mówi o proboszczu i jego nazwisku, ogólnikowo tylko mówi "de rectoribus Ecclesiade".

  1. ks. Jędrzej - wzmiankowany w 1453 r.
  2. ks. Jakub - wzmiankowany w 1528 r.
  3. ks. Gorzkowski Jan - wzmiankowany w 1538 r.
  4. ks. Marcin - wzmiankowany w 1568 r.
W latach 1568-1623, a więc przez 55 lat, parafia Gorzków prawdopodobnie nie miała żadnego proboszcza, ponieważ akcję wywrotową prowadzili tu heretycy.
  1. ks. Skrzynno Stanisław - wzmiankowany w 1623 r.
  2. ks. Kalinowski Maciej-Florian - wzmiankowany w 1633 r.
  3. ks. Czarnotoski Stanisław - zarządzał parafią prawdopodobnie w latach 1633-1638
  4. ks. Rybułtowicz Marcin - 1639-1654
  5. ks. Każnicki Wawrzyniec - 1655-1661
  6. ks. Tarnogóra Marcin - rezygnuje z parafii w 1663 r.
  7. ks. Siestrzenitowski Stefan - 1663-1674
  8. ks. Staklewicz - parafią zarządza do 1674 r.
  9. ks. Grabia Adam - parafią zarządza do 1678 r.
  10. ks. Stamirowski Stanisław - od 1678 r.
  11. ks. Wojnarowski Franciszek
  12. ks. Staklewicz Mikołaj-Hieronim - 1694-1726
  13. ks. Wysokiński Antoni - 1726-1768
  14. ks. Wierzbicki Jan - zmarł w 1796 r.
  15. ks. Wężyk Grzegorz - 1796-1811
  16. ks. Tokarski Antoni - 1812-1816
  17. ks. Huss Franciszek - 1817-1850
  18. ks. Drewnowski Franciszek - 1850-1875
  19. ks. Rowiński Feliks - 1878-1896
  20. ks. Okólski Ignacy - 1896-1906
  21. ks. Szumiata Ludwik - 1906-1909
  22. ks. Bobolewski Mikołaj - 1909-1912
  23. ks. Kostkowski Józef - 1912-1919
  24. ks. Zieliński Antoni - 1919-1926
  25. ks. Sadłowski Antoni - 1926-1928
  26. ks. Szepietowski Stanisław - 1928-1939
  27. ks. Soroka Jan - 1939-1944
  28. ks. Roczon Ignacy - 1944-1975
  29. ks. Kruk Józef - 1975-1984
  30. ks. Dubik Józef - 1984-2000
  31. ks. Świtaj Janusz - 2000-2014
  32. ks. Adamowski Krzysztof - 2014 - 2020
  33. ks. Wołoszyn Andrzej od 2020 roku